• Denir ki:
Namazda on iki bin haslet vardır. Fakat bunlar on iki haslette toplanmıştır. Namaz kılmak isteyen herkesin bunlara riâyet etmesi gerekir. Tâ ki namaz tam ve kusursuz olsun. Bu on iki hasletten altısı namaza başlamadan önce riâyet edilmesi gereken hususlardır. Diğer altısı da namaza başladıktan sonra riâyet edilmesi gerekenlerdir. Namaza başlamadan önce riâyet edilmesi gerekenler:

Birincisi: İlimdir. Zîrâ Rasûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) şöyle buyururlar:
“Bilerek ve şuurla yapılan az bir amel, cehaletle ve şuursuzca yapılan çok bir amelden daha hayırlıdır.”

İkincisi: Abdestli olmaktır. Zîrâ Rasûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) Şöyle buyururlar:
“Namaz ancak abdestle ve maddî manevî temizlikle makbuldür.”

Üçüncüsü: Giyimli olmaktır. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Ey âdemoğulları, her bir mescit huzurunda zînetinizi alın, elbiselerinizi giyinin. Yiyin, için, israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.” (Ârâf sûresi, âyet: 31)

Dördüncüsü: Her namaz vakti vaktinde kılmak, vakti geçirmemektir. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Artk namazı bitirdiğiniz vakit ayakta iken, otururken ve yanlarınız üzerindeyken Allah’ı anın. Sükûn ve emniyet hâline geldiğinizde ise namazı dosdoğru kılın. Çünkü namaz, müminler üzerine vakitleri belli bir farz olmuştur.” (Nisâ sûresi, âyet: 103)

Beşincisi: Kıbleye yönelmektir. Zîrâ, şânı yüce olan Allah buyurur:
“Namazda yüzünü Mescid-i Haram tarafına (Kâbe cihetine) çevir. Ey müminler, siz de nerede bulunursanız yüzlerinizi o tarafa döndürünüz. Şüphesiz ki, kendilerine kitap verilenler bunun Rabblerinden gelen bir gerçek olduğunu pek iyi bilirler. Allah onların yapacaklarından gâfil değildir.” (Bakara sûresi, âyet: 144)

Altıncısı: Niyettir. Zîrâ Rasûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) şöyle buyururlar:
“Ameller niyetlere göredir. Herkes neye niyetlendiyse ancak ona nâil olur.”

• Namaza başladıktan sonra riâyet edilmesi gereken hususlar:
Yedincisi: Tekbirdir. Zîrâ Rasûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:
“Namaz tekbîr ile başlar. Tekbîr ile her türlü dünyevî mesele haram olur. Selâm ile de biter. Kişi selâm verdi mi, namazdan çıkmış demektir.”

Sekizincisi: Kıyâmdır. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
Namazlara ve hâsseten orta namaza vakitlerinde rükûnları ve şartları ile devam edin. Allah’ın huzuruna tam hûşû ile durun.” (Bakara sûresi, âyet: 238)

Dokuzuncusu: Kırâattir. Namazda Kur’ân okumaktır. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Artık Kur’ân’dan kolay geleni ne ise onu okuyun... Namazı dosdoğru kılın. Zekât verin. Gönül hoşluğu ile Allah’a ödünç verin.” (Müzzemmil sûresi, âyet: 20)

Onuncusu: Rükûdur. Zîrâ şâın yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Namaz kılın, zekât verin, rükû edenlerle birlikte rükû edin.” (Bakara sûresi, âyet: 43)

On biricisi: Secdedir. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Ey îmân edenler, rükû edin, secde edin, Rabbinize ibâdet edin, hayır işleyin. Tâ ki umduğunuza nâil olasınız.” (Hacc sûresi, âyet: 77)

On ikincisi: Kâadedir. Ettehıyyât okumak için oturuştur. Zîrâ Rasûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) şöyle buyururlar:
“Namaz kılan kişi, son secdeden başını kaldırdı ve ettehıyyât okuyacak kadar oturdu mu, onun namaz tamam olmuş demektir.”

Bu on iki zâhirî şarta riâyet etmekle görünüşte namaz tamamlanmış olmakla beraber, bir de bunların da tamam olması için bir şart daha vardır. O da ihlâstır. Zîrâ şânı yüce olan Allah şöyle buyurur:
“Haydin ey müminler, îmânsızların hoşuna gitmese de hepiniz Allah’a O’nun dîninde ihlâslı ve samîmi kişiler olarak ibâdet edin.” (Mümin sûresi, âyet: 14)

• İlim üç kısımdır.
Birincisi: Farz nedir, sünnet nedir, bilmektir. Çünkü namaz ancak bu bilgilere sâhip olmakla câiz olur.
İkincisi: Abdestin ve namazın farzlarını ve sünnetlerini bilmektir. Zîrâ bunlar, namazın tamâmı cümlesindendir.
Üçüncüsü: Şeytanın namazdaki vesveselerini ve tuzaklarını bilmektir. Tâ ki onun aldatıcı oyunlarıyla savaşabilesin.

(Ebulleys Semerkandî, Tenbîh'ül Gâfilîn, c.1, s. 302-303)

Aydınlatıcı bilgiler için çok teşekkürler. Allah razı olsun.