Bilge Kağanın altın tacının üzerinde, Orhun Kitabelerinin baş taşında yer alan ve bir “Kuş” sembolüyle anlatılan “Umay Ana” Türk’ün Kader-Kuşu’dur. Türk’ün Kader kuşu olarak Destanlarımızda yer alan Umay Ana, başka bir deyişle Umay Kuşu Erzurum Çifte Minareler külliyesindeki ana giriş kapısının sağ yanında yer alan Hayat Ağacı taş oymasının en tepesinde yer alır ve türkülerimizde devamlı seslendirilen “Huma Kuşu” olarak anılır. “Huma ġuşi yühsehlerden uçarsın..” dizesinde yer alan bu “kuş” bizim Türk Destanlarımızda yer alan Umay Kuşu’nun kendisidir.
Göktanrı inancının prensipleri arasında Hayat Ağacı’nın önemli bir yeri vardır. Türk boyları İslamiyeti kabul ettikten sonra bile, eski Türk inancının izlerini İslam’la beraber yaşamış ve bundan hiçbir rahatsızlık duymamıştır. Türk devlet adamları, en güçlü ve haşmetli oldukları devirlerde bile, Türk’ü kültür mirası ile tarihi ecdatlarına bağlayan Göktanrı inancını koruyup saklamışlardır. Bugün Erzurum’daki Çifte Minareler Medresesi’nin ana kapısının sağ ve sol yanındaki büyük sütunların üzerine işlenen ve tepesinde kartal olan ağaç motifi, Türk Dünyasında sözü edilen Hayat Ağacı’ndan başka bir şey değildir. Bu Hayat Ağacı motifi bugün Atatürk Üniversitesi’nin kullanmakta olduğu simge ve rozeti de süslemektedir. Çifte Minarelerde yer alan “Hayat Ağacı” sembolündeki “ejderha” motifiana kütlenin merkezini oluşturmaktadır. Ejderha, hava ve suyun efendisidir. Ejderha ve Anka’nın uçuşunun, bereketli bahar yağmurları getirdiğine inanılır. Türklerin “evren” adını verdikleri bu yaratığı Araplar, tanin; Çinliler, lung; Moğollar, moghur; İranlılar, ejderha; Avrupalılar ise drache diye adlandırmıştır. Ejderha, milletlerin yaşadıkları mekân ve inanç yapılarına göre farklı şekillerde tasavvur edilmektedir. Türk kültüründe gök kuşağının ve yağmurun sembolü olarak görülen kurt başlı ejder motifi, devletin ve hâkimiyetin de sembolü olarak ifadesini bulur. Kültigin ve Bilge Kağan mezar külliyelerinde bulunan kitabelerinde kaplumbağa şeklinde bir kaide üzerine kitabe taşının oturtulduğu, yukarısında ejder kabartmaları bulunan (Zunkara anıtı gibi bazı anıtlarda kemer oluşturan şekil ejderi andıran bir kurttur), dar yüzleriyle bir dikdörtgen taş blok olan yazının yer aldığı kitabe kısmı ile söz konusu abide tipik bir evren şemasıdır ve devletin hâkimiyet simgesidir. Sözü edilen bu ejder kabartmalarına Çifte Minareler medresesinde yer alan Hayat Ağacı’na can veren “hayat kaynağı” şeklinde rastlıyoruz. Burada yer alan “iki ejder” hem koruyucu ve hem de can veren bir “hayat kaynağı” nı sembolize etmektedirler. Ayrıca Erzurum Yakutiye Medresesininbağrında bugüne kadar sakladığı Hayat Ağacı kabartması da bize İslamiyeti kabul ettiğimiz tarihten sonra yaşayan eski Türk Şamanizm’inden kalma bir yadigârdır. Ama bugüne kadar Çifte Minareler ve Yakutiye Medresesinde yer alan Hayat Ağacı motifleri detaylı olarak analiz edilerek incelenmemiştir. İslam dininde, “ejderha” , “Hüma kuşu”, “aşağı dünya”, “yukarı dünya”, “orta dünya” , “ömür uzatan kızıl alma” gibi konu, motif ve sembollere yer verilmediği için, Türk-İslam kültürüyle ilgilenen bilim insanları bu konuların araştırılmasına rağbet etmemişlerdir.