Cem makamı; Her şeyin Allah’ta toplandığı, Allah'la yaşama yeridir. Burada sadece Hak’la oluş bahis konusudur. Halk olmadığı için şeriat yoktur. Burada fazla kalan ya meczup(deli) diye nitelendirilir ya da "Ene'l-Hak(ben hakk'ım)" diyen Hallacı Mansur'un akibetine uğrar.
Hazret-ül cem makamı; Halkta(çokluk âleminde) yaşanır. Bu yüzden şeriat yeridir. Burada kişi diğer insanlar gibi görünmek zorunda olduğundan aslen cennette(huzurda) olmasına rağmen, onlarla cehennemde yaşıyormuş gibi(sıkılıp, üzülüyor, vb.) görünmek zorundadır. Onun için "Allah'ın evliyası O'nun örtüsü altındadır. Dışarıdan bakan onları göremez" denmiştir.
Cem-ül cem makamı; Bilinci burada olan cem de kendinden tecelli eden ruh ile hazretül cem de yansıyan kâinatı kendinde toplar. Tüm görünenleri, yani kâinatı kendinde toplayan zat'a ayna olur. O zamanda Resullulah gibi her baktığı yerde kendini görür. Çünkü kendinden başkası yoktur. Dolayısı ile burada ikilik(şirk) söz konusu değildir. Hz Muhammed(sav)in söylediği "Beni gören, O'nu gördü" ve "Dur! Rabbin namazdadır" ifadelerinin sırrı burada anlaşılır.
(Bu alıntı bir konudur)

müsade edersen bunu konuyu biraz ekleme yapalım kardeşim ...