Kıyafetname ilmi

Ferâset (Kıyafetname) ilmi, insanın sûretinden sîretinin, zâhiriden bâtınının bilinmesini sağlayan ilimdir. Zira zâhir, bâtının alâmetidir.
Bil ki ferâset, şer‘î ve felsefî olmak üzere iki çeşittir. Şer‘î ferâset, nefis tezkiyesi ve kalp tasfiyesi aracılığı ile basiret gözünden gaflet
perdesinin kalkmasıdır. Bu durumda mümin, yakîn nuruyla görür ve nazar ettiği herkesin hâline basiret gözüyle vâkıf olur. Nitekim bir hadîs-i şerifte “Müminin ferâsetinden sakının. Zira o Allah’ın nuruyla bakar.” denmiştir.
Felsefî ferâset ise hükemânın ileri gelenlerinin, şekil ve görünümden çıkarım yaparak oluşan tecrübeyle sezdikleri şeydir. Çoğu
kez bu çıkarımlar vakıaya uygun düşer. Ancak zahirinin delâlet ettiği kötü ahlâktan nefsini arındıran kimselerde bu uyum olmayabilir, fakat
böyle kimseler çok azdır.

İnsanlarda çehre, yüz şekilleri, muhtelif âzaların halleri, şekil ve tavırları, ses ve yürüme tarzları ve hareket gibi hallerine ahlâk ve tabiate delâlet ve işaret olduğu eskiden beri beyan edilmekte ve bildirilmektedir.
Mezkûr eserlerin mütalâasından açıkça anlaşıldığı vechile âza şekillerinin ahlâk ve tabiatlere delâleti yüzde doksan sekiz nisbetinde doğru olup, yüzde ikiyi de istisnalar teşkil ederlerse bu da âzanın tenasübüne (uygun, güzel oluşuna) göre, hükmedilmek icab eyleyeceğine binâen haddi zâtında istisna addedilmek lazım gelmez. Meselâ bütün kıyafetnamelerde uzun boyu hamakate (ahmaklığa ve sadeliğe) delil olarak (delâlet ettiği) gösterilmiştir. Ancak her boyu uzun olan ahmak ve sâde dil değildir. Vücudu iri, kemikleri kalın velhasıl eni boyu mütenâsib olan bir kimsenin boyunun uzun olması
ahmak olduğuna işaret ve delâlet etmez. Belki ahmaklığa delalet eden uzun boy, ince, uzun ve vücudun eni ile uygun olmayan uzunluktur. İşte bu noktaya dikkat edilmek şartıyla vücudun şekillerinden hemen bütün insanların ahlâk ve tabiatine delâlet edeceği arz ve izah edilmiştir.
Kıyafetnamenin görünüşde havas ile münasebeti yok gibi görünürse de hakikatte az çok münasebeti vardır. Çünkü havass: Manevî bir terbiyedir. Beden terbiyesinin halleri ve şekilleri cisme te'siri olduğu ve birçok uygunsuzlukların bu sayede giderilebildiği gibi manevî terbiyenin de ahlâk ve maneviyata te'siri ve birçok fena huyların da bu tesiri ile mümkün olacağı muhakkaktır.


🍁Her uzvun hangi sıfatın delili olduğuna dair; insanın uzuvlarının şekli hakkında:

Büyük baş: Himmetin yüceliğine delâlet eder.
Küçük baş: Aklın kıt olmasına delâlet eder.
Sert saç: Cesarete delâlet eder.
Yumuşak saç: Korkaklığa delâlet eder.
Mûtedil saç: Davranışlarda ölçülü olmaya delâlet eder.
Gür saç: Kötü yaradılışlı olmaya delâlet eder.
Sırtta kılın çok olması: Şehvete delâlet eder.
Kıllı omuz: Yiğitliğe ve mertliğe delâlet eder.
Kıllı göğüs ve göbek: Makbul değildir.
Az saç: Zihin açıklığına delâlet eder.
Ateş kırmızısı beniz: Kanın çokluğuna; çabuk hiddetlenme ve davranışlarında aşırı taşkın olmaya delâlet eder.
Hastalığa bağlı olmayan sarı beniz: Kalbin kötülüğüne delâlet eder.
Kırmızı ve beyaz beniz: Yaradılışın mûtedil olmasına delâlet eder.
Esmer beniz: Zeki olmaya delâlet eder.
Saf kırmızı beniz: Hayâya delâlet eder.
Siyaha ya da sarıya çalan yeşil beniz: Kötü huya delâlet eder.
Derin çizgi ve damarların görülmediği açık alın: Geçimsizliğe delâlet eder
Oldukça dar olan alın: Tembelliğe ve cahilliğe delâlet eder.

Geniş alın: Tembelliğe delâlet eder.
Mûtedil alın: İnsanlarla bir arada yaşamada ve onlarla iyi geçinmede
ölçülü olmaya delâlet eder.
Çok kırışık alın: Gevezeliğe delâlet eder.
Burna doğru kırışık olan alın: Mahzun yaradılışlı olmaya delâlet eder.
Şakaklara doğru kırışık olan alın: Akıllılığa delâlet eder.
Gür kaş: Üzüntüye delâlet eder.
Uzun kaş: Dalkavukluk ve kibre delâlet eder.
Ayrık kaş: Şen şakrak olmaya delâlet eder.
Buruna doğru ince olan kaş: Fitneciliğe ve düşmanlığa delâlet eder.
Burna doğru düşük ve şakağa doğru kalkık olan kaş: Aptallığa delâlet eder.
İnce kaş: Neşeye delâlet eder.
Mûtedil kaş: Sinir ve öfke hâlinde ölçülü davranmaya delâlet eder.
Büyük göz: Tembelliğe delâlet eder.
Küçük göz: Hafifmeşrep olmaya delâlet eder.
Mûtedil göz:Vefaya ve vicdana delâlet eder.
Çukur göz: Hileye ve hasede delâlet eder.
Patlak göz: Utanmazlığa, cahilliğe ve çirkefliğe delâlet eder.
Süratlice göz kırpmak: Hileye delâlet eder.
Aralıklı göz kırpmak: Aptallığa ve anlayış kıtlığına delâlet eder.
Koyu siyah olan göz: Tutkulu olmaya delâlet eder.
Koyu mavi olan göz: Hayânın azlığına delâlet eder.
Açık mavi olan göz: Âşıklık hâline delâlet eder.
Çok koyu olmayan siyah renkli göz: Akla delâlet eder.
Masum bakan ve içinde neşe ve sevinç zâhir olan (içi gülen) göz: Uzun ömre delâlet eder.
Lacivert, küçük ve fıldır fıldır göz: Utanmazlığa, hile ve hasede, şehvet
düşkünlüğüne delâlet eder.
Kırmızı göz: Kabadayılık ve cesarete delâlet eder.
Sarıya çalan lacivert göz: Kötülüğe delâlet eder.
Çukurunun etrafında noktaların bulunduğu göz: İçten pazarlıklı olmaya delâlet eder. Eğer bu noktalar mor renkte ise daha kötüdür.
Çukurunun etrafı halkalı olan göz: Hasede ve hileye delâlet eder.
İnek gözüne benzeyen göz: Ahmaklığa delâlet eder.
Çukuru sarı renkli göz: Katil olmaya ve kan dökücülüğe delâlet eder.
Şehla göz: En güzel gözdür.
Sarıya çalan firuze gibi yeşil göz: Yerilmiş vasıflara delâlet eder. Eğer
gözün maviliğinin ve yeşilliğinin yanı sıra, beyaz ve kırmızı noktalar da
varsa, bu gözün sahibi insanların en hilecisi ve en kötüsüdür.
Pörtlek küçük göz: Cahillik ve şehvet düşkünlüğüne delâlet eder.
Fıldır fıldır büyük göz: İyi değildir.
Şaşı göz: İnatçılığa delâlet eder.
Aver göz (Tek gözlü): Uğursuzdur.
Bütün uzuvlar övülmüş vasıflara sahip olsa da bilmek gerekir ki kıyafet
ilminde göz, büyük bir öneme sahiptir. Gözün işaret ettiği vasıflar çoktur. Göz kötü olduğu zaman, bütün uzuvlar iyi olsa da hiçbir işe yaramaz.
İnce uzun burun: Aklın hafifliğine delâlet eder.
Yassı burun: Şehvete delâlet eder.
Enli burun: Kıskançlığa ve öfkeye delâlet eder.
Mûtedil burun: Bâtınî duyuların sıhhatine delâlet eder.
Geniş ağız: Cesarete delâlet eder.
Dar ağız: Korkaklığa delâlet eder.
Kalın dudak: Huyun kötülüğüne ve ahmaklığa delâlet eder.
İnce dudak: Anlama ve kavrama yeteneğine sahip olmaya delâlet eder.
Kırmızı dudak: Son derece iyidir.
Beyaz (pembe) dudak: Yumuşak başlıdır.

Aralıklı küçük diş: İyi vasıflara delâlet eder.
Büyük ve uzun diş: Kötülüğe ve fitneye delâlet eder.
Mûtedil diş: Doğruluğa delâlet eder.
Eğri ve düzensiz diş: Hileciliğe delâlet eder.
İnce çene: Hafif ve yarım akla delâlet eder.
Enli geniş çene: Kibre delâlet eder.
Mûtedil çene: Akla ve ağırbaşlılığa delâlet eder.
Köse sakal: Kıvrak zekâya delâlet eder.
Değirmi sakal: Ağırbaşlı ve saygın olmaya delâlet eder.
Uzun sakal: Aklın azlığına delâlet eder.
Dar sakal: Anlayış ve idrak sahibi olmaya delâlet eder.
Kaba sakal: Kötü huylu olmaya delâlet eder.
Kıvırcık sakal: Makbuldür.
Büyük yüz: Tembelliğe delâlet eder.
Etli surat: Huyun kötülüğüne delâlet eder.
Zayıf surat: Yapılacak işlerde temkinli olmaya ve ihtimam göstermeye
delâlet eder.
Çok yuvarlak yüz: Cahilliğe delâlet eder.
Çok uzun yüz: Tembelliğe delâlet eder.
Çok küçük yüz: Alçaklığa ve hafifliğe delâlet eder.
Mûtedil yüz: Sözü edilen işlerin tamamında beğenilen özelliklere ve
övülmüş işlere delâlet eder.
Güleç yüz: Güzel huya, düzgün yaradılışlı olmaya ve mizacın mûtedil
olmasına delâlet eder.
Asık ve ağlamaklı yüz: Güleç yüzün tersidir.
Çevresinde şişlik olan yüz: Gazaba delâlet eder.
Büyük kulak: Uzun ömre delâlet eder.
Küçük kulak: Cimriliğe delâlet eder.
Orta büyüklükte kulak: İyiliğe delâlet eder.

Ayyaş görünümlü tip: Gaflete delâlet eder.
Heybetli görünümlü tip (Geniş yapılı): Öfke ve gazap sahibi olmaya
delâlet eder.
Mahcup görünümlü tip: Utanma duygusuna ve hayâya delâlet eder.
Uzun boy: Erdemli olmaya ve sadeliğe delâlet eder. Ancak gafildir.
Mûtedil boy: Bâtınî vasıflarda hikmet, akıllılık, zekilik ve itidalli olma-
ya delâlet eder.
Kısa boy: Kindarlığa, fitneciliğe ve düşmanlığa delâlet eder.
Gür ses: Cesarete delâlet eder.
İnce ses: Korkaklığa delâlet eder.
Mûtedil berrak ses: Beğenilmiş huylara delâlet eder.
Genizden ses: Kibre delâlet eder.
Hızlı konuşma: Çabuk kavramaya delâlet eder.
Uzun nefesli soluma: Yüce himmetli olmaya delâlet eder.
Kısa nefesli soluma: Cimriliğe ve haysiyetsizliğe delâlet eder.
Kalın ses: Oburluğa delâlet eder.
Hoş ses: Aklın ve hayânın azlığına delâlet eder.
Yumuşak kulak: Latif yaradılışa ve algının kuvvetli olmasına delâlet eder.
Sert kulak: Bedenin güçlü olduğuna, kötü yaradılışa ve idrakın zayıflığına delâlet eder.
Çok gülme: Gaflete delâlet eder.
Yüksek kahkaha: Utanmazlığa delâlet eder.
Tebessüm: Hayâya ve güzel yaradılışa delâlet eder.
Ağır konuşup yavaş hareket etme: Geç kavramaya, aptallığa ve tem-
belliğe delâlet eder.
Kısa boyun: Hileci ve düzenbaz olmaya delâlet eder.
İnce uzun boyun: Korkaklığa ve aptallığa delâlet eder.
Kalın boyun: Aptallığa ve gazaba delâlet eder.
Mûtedil boyun: (kısalık ve uzunluk; kalınlık ve incelik bakımından)
son derece beğenilmiştir.

Küçük karın: Akla, anlayışa ve iyi nefse delâlet eder.
Büyük karın: Gaflete, şehvetperestliğe ve oburluğa delâlet eder.
Dar böğür: Zayıflığa (zayıf kişiliğe) delâlet eder.
Geniş sırt: Bedenî güce, kibre ve gazaba delâlet eder.
Eğik sırt (Kambur): Kötü ve çirkin yaradılışa delâlet eder.
Dik sırt: İyi huya delâlet eder.
Dar omuz: Aklın kıtlığına delâlet eder.
Geniş omuz: Tembelliğe delâlet eder.
Mûtedil omuz: Aklın olgunluğuna delâlet eder.
Uzun baldır ve pazu: Kibre ve mevki düşkünlüğüne delâlet eder.
Kısa baldır ve pazu: Kötülüğe delâlet eder.
Mûtedil baldır ve pazu: Cesarete ve cömertliğe delâlet eder.
Uzun parmak: Kıvrak zekâya ve hünerli olmaya delâlet eder.
Kısa parmak: Uzun parmağın aksi duruma delâlet eder.
Mûtedil parmak: Makbul olandır.
Yumuşak avuç: Akıl olgunluğuna, kıvrak zekâya ve huy güzelliğine
delâlet eder.



🍁Kaynaklar
EL-FEVÂİDÜ’L-HÂKÂNİYYE
SADREDDİNZÂDE MEHMED EMİN ŞİRVÂNÎ/RİYÂZU’L-KULÛB
ŞÜKRULLÂH-I ŞİRVÂNÎ