İmam-ı Şafii

İmam-ı Şafii, tasavvuf hakkında şöyle der: ‘Sufiler ile sohbet ettim, onlardan üç şey öğrendim ki fazlasına lüzum görmedim: Bunlardan birincisi; vakit kılıçtır, sen onu kesmezsen o seni keser.İkincisi; nefsini hak ile meşgul etmezsen o seni batıl ile uğraştırır. Ve üçüncüsü; dünyanızdan bana üç şey sevimli geldi. Bunlar; külfet ve ağırlığı terk ile sade bir hayat, kolay geçim ve tasavvuf yoludur.’ 5

İmam Ahmet ibni Hanbel

İmam Ahmet ibni Hanbel tasavvuf hakkında: ‘Bana dünyanızdan üç şey sevdirildi. Külfetsiz bir hayat, huzurlu bir kalp, sünnete tabi olmak’ demiştir.6

Büyük imam sufiler ile oturup kalkmadan evvel oğluna şu vasiyette bulunmuştu: ‘Oğlum hadis ilmine devam et, sakın sufilerle oturup kalkma çünkü çoğu dini ilimleri bilmezler.’ Daha sonra İmam Ahmet Bağdatlı sufi Ebu Hamza ile sohbet edip onların iç dünyasını anladıktan sonra oğluna: ‘Oğlum bunlarla sohbet et çünkü; ilim murakabe, havf, zühd ve uluvvi hikmet bakımından bizden üstündürler’ dedi. 7

İmamı Malik

İmamı Malik’in tasavvuf hakkındaki sözü: ‘Fıkıh okuyup sufi olmayan fasık, sufi olup fakıh olmayan zındıktır. Her ikisini de alan ise hakikate ermiştir’ 8

İmamı Gazali

İmamı Gazali ise tasavvuftan söz ederken şöyle der: ‘Gerçek olarak bildim ki Allah (c.c.) yolunda olanlar sufilerdir. Onların yaşayış ve ahlakları en güzel olanıdır.’ Ayrıca tasavvufa karşı olanlara da şöyle derim: ‘Misal, tarikatın ilk şartı kalbi masivadan temizlemektir, bu tıpkı namazın ilk şartı olan taharetin olması gibi. Tasavvufta ilk rükünde kalbi tamamen Allah (c.c.)’ın zikri ile kuşatmaktır. Buna kimin itirazı olabilir. Sonu ise Allah (c.c.) ile beraber olmaktır.’ 9

El’izz B. Abdüsselam

Alimlerin sultanı lakabıyla anılan El’izz B. Abdüsselam ise şöyle der: ‘Sufilerden bir kısım asla çökmek bilmeyen şeriat hakikatleri ile amel ettiler. Diğer bir kısım da suret ve şekiller üzerinde durdular. Şeriat sütunlarına sarılanların elinde görülen bazı keşif ve kerametler bunun delilidir. Şayet Allahu Teala (c.c.) amelsiz ilimden razı olsaydı, amel etmeyen alimlerin elinde keramet zuhur ederdi ama bu nerede görülmüştür. 10

İmamı Nevevi

İmamı Nevevi, Tasavvuf hakkında şöyle der: ‘Tasavvufun aslı beş şeydir. Birincisi gizli ve aşikarda Allah (c.c.)’tan korkup himayesine girmek, ikincisi sünnete uymak, üçüncüsü Allah (c.c.)’a yönelip, halktan yüz çevirmek, dördüncüsü Allah (c.c.)’ın verdiğine razı olmak, beşincisi darlık ve genişlikte Allah (c.c.)’a yönelmektir.11

Ebul Hasan en-Nedvi

Asrımızın büyük alimlerinden olan Ebul Hasan en-Nedvi ‘Ricalül Fikr ved-daveti fil İslam’ adlı eserinde tasavvufun önemini ayrıntıları ile açıklarken büyük mürşit, Şeyh Abdulkadir Geylani’nin hayatını örnek olarak verir. Zamanında bu kamil insanın sohbetlerinde yetmişbinin üzerinde cemaat bulunurdu. Çok sayıda yahudi ve hristiyan onun önünde İslamiyeti kabul etmiştir.

Yüzlerce eşkıya, harami onun önünde tevbekar olmuştur. Öyle ki onun zamanındaki tasavvuf anlayışı ile dine davet her tarafa yayılmış oldu. İslam aleminde iman yollarını ve cihad kapılarını ayakta tutup korudular. Müslümanların savaş ile alamadıkları ve söz geçiremedikleri memleketlerde, İslamiyetin yayılmasında sufilerin büyük rolü olmuştur.’ 12
Üstad Mevdudi

Üstad Mevdudi tasavvuf hakkındaki görüşünü şöyle açıklamaktadır: ‘Tasavvuf tam anlamıyla Allah (c.c.) ve Resulünün (s.a.v.) sevgisinden ibarettir. Hatta bu yolda bunların rızası uğrunda yok olmaktır. İslamın halis tasavvufu şeraitten ayrı, müstakil bir şey değildir. Tasavvuf, kalp temizliği, samimi niyet ve ihlas ile şeriatın ahkamını yerine getirmekten ibarettir.

Daha sonra üstad Mevdudi şöyle devam etmektedir: ‘Kılık kıyafetleri ile kendilerini sufilere benzetip onların aralarına giren, Kitap ve Sünnete uymayan kimseleri ele alarak, tasavvufun bu gibilerden uzak olduğunu söylemiş, bunlardan son derece sakındırarak demiştir ki; ‘Gerçek şekilde Resulullah (s.a.v.)’ın sünnetine uymayan ve bu yolda gitmeyen kimseye İslam sufisi denilmesi doğru olmaz. Kitap ve sünnete muhalif bir tasavvuf asla ve asla İslami olamaz. 14

Hasan El-benna

Hasan El-benna gerçek tasavvufu överken şöyle diyor: ‘Davetimizin hususiyetlerinden biri de tasavvufi hakikattir’ diyor.15

Mustafa Medeni, Ennusretun-Nebeviye s:62
Abdulkadir İsa, Hakaik An Tasavvuf s:33
İbni Haldun ,Mukaddime c:2 s:467
Abdulkadir İsa, Hakaik An Tasavvuf s:26
Kuşeyri, Risale S:36
Acluni, Keşful Hafa C:1 S:341
Acluni, Keşful Hafa C:1 S:341
M. Emin Erbili Tenvirul Kulub S:405
Aliyul Kari Şerh Aynel İlim Ve Zeynel Hilim C:3 S:195
İmamı Gazali Elmunkıs Mined-Delal S:131
Şeyh Amıd Sekr Nurut-Tahkik S:96
Nevevi, Mekasıd Fil Tevhid Vel İbade S:20
En Nedvi El Muslimune Fil Hind S:140-146
Abdulkadir Geylani, Ğunye S:442
Mevdudi, Mebaidül-islam S:114-117
S. Havva, Terbiyetur-Ruhiye S:17